Her pompa sisteminin en kritik noktalarından biri sızdırmazlık elemanlarıdır.
Sızdırmazlık sağlanamadığında pompa verimi düşer, enerji kaybı artar ve arızalar meydana gelir.
Pompalarda sızdırmazlık, iki temel yöntemle sağlanır:
Yumuşak (örgülü) salmastralar
Mekanik salmastralar
Günümüzde modern pompaların %90’ında mekanik salmastra kullanılır.
Bu parçalar; mil ile gövde arasındaki sızdırmazlığı sağlayarak, sıvının dışarı kaçmasını önler.
Salmastra, döner mil ile sabit pompa gövdesi arasında bulunan, sıvının dışarı sızmasını engelleyen elemandır.
Pompanın hem verimli hem güvenli çalışmasını sağlar.
Temel işlevleri:
Pompa milinden sıvı kaçağını önlemek,
Mil yüzeyini korumak,
Yataklamaya giren sıvıyı minimize etmek,
Basınç dengesini sağlamak.
Genellikle lifli ipliklerin (pamuk, PTFE, grafit, aramid, vb.) örülmesiyle üretilir.
Ekonomik sistemlerde hâlâ kullanılır.
Avantajları:
Ucuzdur.
Kolay değiştirilebilir.
Düşük basınçlı sistemler için uygundur.
Dezavantajları:
Yüksek hızlarda sürtünme ısısı oluşturur.
Enerji kaybı yüksektir.
Sürekli bakım ister.
En yaygın kullanılan tiptir.
İki hassas yüzeyin birbirine bastırılmasıyla sızdırmazlık sağlanır.
Biri döner (rotary seal), diğeri sabittir (stationary seal).
Avantajları:
Tam sızdırmazlık sağlar.
Bakım gereksinimi düşüktür.
Enerji kaybı minimumdur.
Modern pompalarda standarttır.
Dezavantajları:
Uygun seçim yapılmazsa kırılgan olabilir.
Yüksek sıcaklıklarda özel malzeme gerekir.
Mekanik salmastralar, iki hassas yüzeyin temasındaki ince sıvı filmi sayesinde sızdırmazlığı sağlar.
Bu film:
Sürtünmeyi azaltır,
Yüzeyleri soğutur,
Aşınmayı önler.
Sızdırmazlık yüzeyleri genellikle aşağıdaki malzemelerden oluşur:
| Yüzey Tipi | Malzeme | Özellik |
|---|---|---|
| Sert yüzey | Silisyum karbür (SiC) | Yüksek aşınma direnci |
| Sert yüzey | Tungsten karbür (TC) | Yüksek sıcaklık ve basınca dayanım |
| Yumuşak yüzey | Karbon grafit | Düşük sürtünme |
| Yumuşak yüzey | Reçine takviyeli karbon | Kimyasallara dayanıklı |
Tek bir sızdırmazlık yüzeyi içerir.
Standart sistemlerde en sık kullanılan tiptir.
Örneğin Grundfos CM, Wilo CronoLine serilerinde yer alır.
Kullanım alanı: Temiz su, glikol karışımı, düşük basınçlı sistemler.
İki yüzeyden oluşur: biri birincil sızdırmazlık, diğeri ikincil emniyet sağlar.
Zorlayıcı kimyasal ortamlarda tercih edilir.
Avantaj: Tam güvenlik.
Dezavantaj: Yüksek maliyet, bakım ihtiyacı.
Montaj kolaylığı ve sızdırmazlık garantisi nedeniyle endüstride tercih edilir.
Hazır kaset şeklinde gelir; montajda hata riski yoktur.
Örnek: Etna, Standart ve Sumak’ın endüstriyel pompalarında kullanılır.
Doğru malzeme seçimi pompanın ömrünü doğrudan etkiler.
| Sıvı Tipi | Uygun Malzeme | Not |
|---|---|---|
| Temiz su | Karbon / Seramik | En yaygın kombinasyon |
| Kirli su | Silisyum karbür / Silisyum karbür | Aşınmaya dayanıklı |
| Asit | Karbon / Viton | Kimyasal dayanım |
| Alkali | Tungsten karbür / EPDM | Korozyon direnci yüksek |
| Glikol | Karbon / NBR | Soğutma sistemleri için |
| Yağ | Tungsten karbür / FKM | Yüksek sıcaklıkta stabil |
Her salmastra tipi belirli bir basınç (bar) ve sıcaklık (°C) sınırında çalışabilir.
| Salmastra Tipi | Basınç (max) | Sıcaklık (°C) |
|---|---|---|
| Yumuşak salmastra | 10 bar | 120°C |
| Mekanik (karbon/seramik) | 16 bar | 140°C |
| Silisyum karbür/TC | 25 bar | 220°C |
| Çift salmastra | 40 bar | 250°C |
Pompa sistemi tasarlanırken bu sınırlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Salmastranın temas ettiği mil yüzeyi çok düzgün (Ra < 0.2 µm) olmalıdır.
Pürüzlü yüzeylerde sızdırmazlık bozulur, ısınma ve sızıntı oluşur.
Ayrıca mil salmastra toleransı genelde şu aralıktadır:
h8/f7h8/f7
Hatalı mil yüzeyi = kısa salmastra ömrü.
Taşınan akışkanın tipi (su, yağ, kimyasal vb.)
Çalışma sıcaklığı ve basıncı
Mil hızı (rpm)
Malzeme uyumu (karbon, SiC, TC, NBR, EPDM, Viton)
Montaj tipi (tekli, çiftli, kartuş)
Kurulum kolaylığı ve servis erişimi
Yedek parça bulunabilirliği (Grundfos, Wilo, Standart, Etna, Sumak)
Yaygın hata türleri:
| Hata | Neden | Çözüm |
|---|---|---|
| Sızıntı | Yüzey hasarı, yanlış montaj | Salmastra yüzeylerini değiştirin |
| Aşırı ısınma | Soğutma yetersizliği | Akışkan akışını kontrol edin |
| Yüzey yanması | Kuru çalışma | Kuru çalışma koruması ekleyin |
| Kırılma | Darbe veya eksenel kaçıklık | Montaj doğruluğunu kontrol edin |
| Gürültü | Titreşim veya hava | Sistem balansını düzeltin |
Her salmastra değişiminde mil ve yatak kontrolü yapılmalıdır.
Montaj öncesi mutlaka akışkan uyum kontrolü yapılmalı.
Orijinal üretici salmastra setleri (OEM) tercih edilmelidir.
Kuru çalışma salmastra ömrünü %70 azaltır. Pompalarda seviye sensörü şarttır.
Yedek set her sistemde bulunmalıdır.
| Marka | Model | Salmastra Tipi | Malzeme Kombinasyonu |
|---|---|---|---|
| Grundfos CM | Mekanik tekli | Karbon / Seramik | |
| Wilo Yonos MAXO | Mekanik | Silisyum karbür / SiC | |
| Etna EHM Serisi | Kartuş | TC / Viton | |
| Standart POMPA D Serisi | Tekli | Karbon / NBR | |
| Sumak SP Serisi | Tekli | Karbon / EPDM |
Bu kombinasyonlar POMEKA’nın servis sahasında en sık karşılaştığı yapıdadır.
Salmastra sızıntısı, pompada %2–5 arasında verim kaybına neden olur.
Doğru seçilmiş bir mekanik salmastra:
Pompa ömrünü uzatır,
Motor yükünü azaltır,
Enerji tasarrufu sağlar.
POMEKA mühendisleri bu yüzden her bakımda salmastra kontrolünü zorunlu tutar.
Bir pompanın ömrü, kullanılan salmastranın kalitesi kadar doğru seçimine bağlıdır.
Unutmayın:
Her akışkan farklı davranır.
Her sistem farklı sıcaklık ve basınçta çalışır.
Uygun olmayan salmastra, en iyi pompayı bile kısa sürede arızaya götürür.
Bu yüzden seçim yapılırken:
Akışkanın özellikleri,
Sıcaklık ve basınç,
Malzeme uyumu,
Servis kolaylığı mutlaka değerlendirilmelidir.
POMEKA, tüm Grundfos, Wilo, Etna, Standart ve Sumak pompaları için uyumlu orijinal salmastra setleriyle satış sonrası teknik destek sağlar.