Pompa Basınç Şalteri Ayarlama Rehberi

1. Giriş – Basınç Şalteri Nedir?

Basınç şalteri, pompa sistemlerinde su basıncını kontrol eden ve pompanın açılıp kapanmasını sağlayan elektriksel kontrol elemanıdır.
Bu cihaz, sistemdeki basınç belirli bir değere düştüğünde pompayı çalıştırır, basınç istenen seviyeye ulaştığında ise pompayı durdurur.

Modern hidrofor sistemlerinde mekanik veya elektronik basınç şalterleri kullanılır.
Doğru ayar yapılmadığında sistem:

• Gereksiz sık devreye girer,

• Pompa ömrü kısalır,

• Basınç dalgalanmaları oluşur,

• Enerji verimliliği düşer.

Bu nedenle basınç şalteri ayarı, her pompa devreye alınmadan önce yapılması gereken temel bir kalibrasyon işlemidir.

---

2. Basınç Şalterinin Görevi

Basınç şalteri, su tesisatındaki basıncı sürekli olarak izler ve önceden belirlenen değerlere göre pompayı kontrol eder.
Yani pompa sistemi “basınç kontrollü otomatik çalışma” prensibiyle işler.

Başlıca görevleri:

1. Basıncı izlemek: Tesisat içindeki anlık basıncı ölçmek.

2. Pompayı devreye almak: Basınç, ayarlanan minimum değerin altına düştüğünde pompayı çalıştırmak.

3. Pompayı durdurmak: Basınç, ayarlanan maksimum değere ulaştığında pompayı durdurmak.

4. Pompayı korumak: Kuru çalışma, aşırı basınç gibi riskleri önlemek.

---

3. Basınç Şalteri Çalışma Prensibi

Bir basınç şalteri temelde iki ana basınç değeri arasında çalışır:

• Açma basıncı (Cut-in pressure): Pompanın devreye girdiği basınç.

• Kapatma basıncı (Cut-out pressure): Pompanın durduğu basınç.

Aradaki fark ise diferans basıncı (ΔP) olarak adlandırılır.

Örnek:

• Açma basıncı: 2.0 bar

• Kapatma basıncı: 3.5 bar

• Diferans: 1.5 bar

Pompa 2.0 bar’a düştüğünde çalışır, 3.5 bar’a ulaştığında durur.

---

4. Basınç Şalteri Tipleri

Mekanik Basınç Şalterleri

Örnek: Condor MDR5, Italtecnica PM/5
Yaylı mekanizma ile çalışır. Basit, güvenilir, ekonomik.

Elektronik Basınç Şalterleri

Örnek: Grundfos PM2, Wilo HiControl, Etna SmartPress
Daha hassas kontrol sağlar. Otomatik resetleme, kuru çalışma koruması gibi ek özellikler sunar.

---

5. Basınç Şalteri Ayarlama Adımları

Basınç şalteri ayarı sistemin çalışma aralığını belirler.
Aşağıdaki adımlar mekanik şalterler için geçerlidir:

5.1 Hazırlık

• Pompayı enerjisiz hale getirin.

• Tesisattaki basıncı manometreyle kontrol edin.

• Şalter kapağını sökün.

5.2 Yayların Tanımlanması

İçeride genellikle iki yay bulunur:

• Büyük yay (P1): Açma basıncını belirler.

• Küçük yay (P2): Diferans basıncı ayarını belirler.

5.3 Ayar İşlemi

1. Açma Basıncı (P1) – Büyük yayı saat yönünde çevirirseniz pompa daha geç devreye girer (basınç artar).

2. Kapatma Basıncı (P2) – Küçük yayı sıkarsanız pompa daha yüksek basınçta kapanır.

Pratik örnek:
Evsel hidrofor sisteminde:

• Açma basıncı: 2.0 bar

• Kapatma basıncı: 3.5 bar
  farkı idealdir.

---

6. Elektronik Basınç Şalteri Ayarları

Elektronik modellerde yay yerine dijital ayar butonları kullanılır.

Adımlar:

1. Ürünü elektriğe bağlayın.

2. Gösterge ekranından açma basıncı değerini seçin.

3. Kapatma basıncı aralığını belirleyin.

4. Kuru çalışma korumasını aktif edin.

5. Test çalışması yaparak sistem tepkisini gözlemleyin.

Grundfos PM2, Wilo HiControl, Etna PressControl modelleri bu prensiple çalışır.

---

7. Pompa Tipine Göre Ayar Örnekleri

---

8. Basınç Şalteri Bağlantısı

Genellikle hidrofor çıkışına, genleşme tankı hattına bağlanır.
Montajda:

• Basınç şalteri altına T bağlantı konur.

• Aynı hattan manometre bağlanabilir.

• Bağlantı Teflon bantla sızdırmaz hale getirilmelidir.

Bağlantı yönü: “P” giriş hattı, “COM” pompa besleme hattı.

---

9. Basınç Şalteri Ayarlarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Diferans basıncı (ΔP) çok düşük olursa pompa sık açılıp kapanır.

2. ΔP çok yüksek olursa sistem basınç dalgalanması yaşar.

3. Ayar sonrası mutlaka manometre kontrolü yapılmalıdır.

4. Kuru çalışma koruması yoksa seviye sensörü eklenmelidir.

5. Şalter üzerindeki kablo bağlantıları gevşek olmamalıdır.

---

10. Sık Yapılan Hatalar ve Sonuçları

---

11. Basınç Şalteri Bakımı

• Her 6 ayda bir sistem basınçları kontrol edilmelidir.

• Şalter kapağı açılıp diyaframın temizliği yapılmalıdır.

• Elektrik bağlantılarında gevşeklik olmamalıdır.

• Elektronik şalterlerde firmware güncellemeleri (örneğin Grundfos PM2) yapılabilir.

---

12. Marka Bazlı Örnekler

---

13. POMEKA Mühendislik Tavsiyeleri

• Pompa sistemi devreye alınmadan önce basınç şalteri test çalışması yapılmalıdır.

• Kuru çalışma riski varsa kademeli koruma eklenmelidir.

• Manometre ve basınç şalteri aynı hattan bağlanmalıdır.

• Ayar sırasında sistem basınç farkı en fazla 1.5 bar olmalıdır.

• Her pompa bakımında şalter ayarları kontrol edilmelidir.

---

14. Basınç Şalteri ve Enerji Verimliliği

Doğru basınç ayarı, pompa ömrünü %25 uzatır, enerji tüketimini %10–15 azaltır.
Aşırı sık açma-kapama pompa motorunu yorar, salmastra ömrünü kısaltır.

---

15. Sonuç – Basınç Şalteri Ayarı: Küçük Bir Detay, Büyük Bir Fark

Basınç şalteri doğru ayarlanmazsa sistem verimli çalışmaz.
Pompa, kullanıcı beklentilerini karşılamaz ve bakım maliyetleri artar.

Bu nedenle:
 Basınç aralıkları doğru seçilmeli,
 Kuru çalışma koruması sağlanmalı,
 Manometre desteğiyle düzenli kontrol yapılmalıdır.

POMEKA mühendisleri olarak her devreye alma işleminde basınç şalteri kalibrasyonunu zorunlu adım olarak değerlendiriyoruz.