Pompalarda Çekvalf Neden Önemlidir?

1. Giriş – Çekvalfin Pompa Sistemlerindeki Önemi

Çekvalf (non-return valve), bir akışkanın yalnızca tek yönde ilerlemesini sağlayan, geri akışı engelleyen temel tesisat elemanıdır.
Basit görünse de, bir hidrofor veya pompa sistemi için hayati güvenlik ekipmanıdır.

Bir pompa sistemi çekvalfsiz çalıştırıldığında:

• Pompa durduğunda su ters akış yapar,

• Basınç düşer, pompa sık devreye girer,

• Hidrofor hava yapar, sistem dengesiz çalışır,

• Geri akışla birlikte tortu ve pislik pompa pervanesine zarar verir.

POMEKA mühendislik yaklaşımında çekvalf = pompa koruma sigortasıdır.

---

2. Çekvalfin Görevi

Bir çekvalf sistemde şu görevleri üstlenir:

1. Geri akışı önler – Pompa durduğunda akış yönünü sabit tutar.

2. Basınç dengesini korur – Pompa çıkışındaki basıncı geri kaçırmadan tutar.

3. Sistemin tekrar hava yapmasını engeller – Su kolonunun geri dönmesi önlenir.

4. Pompa gürültüsünü azaltır – Hidrolik darbeleri (water hammer) sönümler.

5. Tesisat ömrünü uzatır – Pervane, mil ve yataklar aşırı zorlanmaz.

---

3. Çekvalfin Yapısı ve Çalışma Prensibi

Bir çekvalf üç ana parçadan oluşur:

 Çalışma Prensibi

Pompa devreye girdiğinde basınç artar → yaylı disk yukarı kalkar → su akışı başlar.
Pompa durduğunda basınç düşer → yay diski geri iter → vana kapanır → geri akış durur.

Bu işlem milisaniyeler içinde gerçekleşir.

---

4. Çekvalf Tipleri

POMEKA projelerinde genellikle yaylı çekvalf kullanılır; hem kompakt hem hızlı tepki verir.

---

5. Pompa Sistemlerinde Çekvalf Kullanımı

5.1 Hidrofor Sistemlerinde

Hidroforlarda çekvalf, genellikle pompanın emme hattına yerleştirilir.
Amaç, hidrofor durduğunda suyun geri kaçmasını önlemektir.

Marka örnekleri:

• Grundfos Scala2 sistemlerinde çekvalf dahili olarak bulunur.

• Wilo HiMulti 3 ve Etna ECO modellerinde harici çekvalf önerilir.

• Standart Pompa hidrofor setlerinde pirinç yaylı çekvalf kullanılır.

---

5.2 Dalgıç Pompalarda

Dalgıç pompalarda çekvalf, pompa çıkışına entegre veya harici olarak takılır.
Pompa durduğunda, kuyu hattındaki suyun geri akışı önlenir.

Kullanımda dikkat edilmesi gerekenler:

• Boru hattı uzunluğu arttıkça basınç kolonuna uygun çekvalf seçilmeli.

• Derin kuyu pompalarında yüksek basınç dayanımlı paslanmaz çekvalf tercih edilmelidir.

Örnek ürün: Grundfos SP serisi → 10 bar paslanmaz yaylı çekvalfli.

---

5.3 Sirkülasyon Sistemlerinde

Sıcak su sirkülasyon hatlarında, çekvalf akış yönünü düzenler ve ters sirkülasyonu engeller.

Wilo Yonos MAXO, Grundfos Magna3, Etna ECO LINE pompalarında çekvalf kombinasyonu önerilir.

---

5.4 Kazan ve Kollektör Hatlarında

Kollektörlerde farklı pompaların birbirine akış yapmaması için hat başlarına çekvalf yerleştirilir.

Özellikle Buderus, Viessmann, Baymak gibi kaskad sistemlerde, pompa grupları arasında geri basma riski yüksektir.
Bu durumda flanşlı çekvalf kullanmak gerekir.

---

6. Çekvalf Malzeme Seçimi

POMEKA önerisi:

Evsel sistemlerde pirinç, endüstriyel sistemlerde paslanmaz çelik çekvalf tercih edilmelidir.

---

7. Çekvalf Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Çalışma basıncı (PN değeri)

   • PN 10 → Evsel sistemler

   • PN 16–25 → Endüstriyel sistemler

2. Akış yönü

   • Vana üzerindeki ok yönü pompaya paralel olmalıdır.

3. Montaj pozisyonu

   • Yatay veya dikey akış için uygun tip seçilmelidir.

4. Geri akış basıncı

   • Pompa devre dışıyken hattaki su basıncı çekvalfi açmamalıdır.

5. Malzeme uyumu

   • Pirinç hatlara paslanmaz çekvalf doğrudan takılmamalıdır (galvanik korozyon riski).

---

8. Çekvalf Arızaları ve Belirtileri

POMEKA bakım önerisi:

Her bakım periyodunda çekvalf kapağı açılıp yay mekanizması ve disk kontrol edilmelidir.

---

9. Pompa ve Marka Bazlı Çekvalf Önerileri

---

10. Montajda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çekvalf her zaman akış yönüne uygun monte edilmelidir.

• Pompa çıkış hattına yakın konumlandırmak idealdir.

• Dikey montajda akış yukarı yönde olmalıdır.

• Hat içinde pislik varsa öncesine filtre (pislik tutucu) takılmalıdır.

• Sızdırmazlık için Teflon yerine keten + macun kombinasyonu tercih edilmelidir.

---

11. Enerji Verimliliği ve Çekvalf İlişkisi

Kalitesiz çekvalf kullanımı, sistemde %3 – %8 arasında enerji kaybına neden olabilir.
Çünkü akışın önünde gereksiz direnç oluşur.

Bu nedenle:

• Düşük basınç kaybına sahip hidrolik optimize tasarımlar (örnek: Wilo, Grundfos OEM) tercih edilmelidir.

• Büyük sistemlerde çift yaylı wafer çekvalf basınç dengesini korur, enerji kaybını düşürür.

POMEKA mühendislikte, yüksek verimli pompa + düşük kayıplı çekvalf kombinasyonu standarttır.

---

12. Çekvalf ve Su Darbesi (Water Hammer)

Pompa ani durduğunda, hat içindeki su momentumla geri teper.
Bu olaya su darbesi (water hammer) denir.

Çekvalf bu darbeyi:

• Yay mekanizmasıyla,

• Kademeli kapanma sayesinde sönümler.

Ek olarak genleşme tankı ve hava kabı sistemiyle desteklenmelidir.

Önerilen kombinasyon:

Grundfos CRN pompa + Standart Pompa çekvalf + Wenta genleşme tankı.

---

13. POMEKA Mühendislikte Çekvalf Standartları

 Her sistemde çekvalf, pompa gücüne ve debi değerine göre seçilmelidir.

---

14. POMEKA’nın Marka Bazlı Tavsiyeleri

---

15. Sonuç – Küçük Bir Parça, Büyük Bir Koruma

Pompalarda çekvalf, sistemin görünmeyen ama en kritik elemanlarından biridir.
Doğru seçilmediğinde:

• Pompa ömrü azalır,

• Enerji tüketimi artar,

• Hidrolik denge bozulur.

POMEKA mühendislik olarak önerimiz:

• Her sistemde akış yönü, basınç değeri ve malzeme uyumu dikkate alınmalı,

• Grundfos, Wilo, Etna, Standart, Baymak gibi güvenilir markaların ürünleri tercih edilmeli,

• Bakım sırasında çekvalf kontrolü yapılmadan sistem devreye alınmamalıdır.

Unutmayın:
Küçük bir çekvalf arızası, büyük bir pompa sistemini devre dışı bırakabilir.
Doğru çekvalf, sistemin sigortasıdır.